Để trở thành Phật tử, chúng ta phải quy y Tam bảo và thọ trì Ngũ giới. Quy y Tam bảo là quay về nương tựa ba ngôi quý báu, đó là Phật bảo, Pháp bảo và Tăng bảo. Ngũ giới là năm giới cấm: không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối và không uống rượu. Trong đó, giới thứ tư là không nói dối.
Theo cuốn Phật học phổ thông của Hòa thượng Thích Thiện Hoa, nói sai sự thật có bốn cách, đó là:
1. Nói dối: Là nói không đúng sự thật, chuyện có nói không, chuyện không nói có; việc phải nói trái, việc trái nói phải; thấy nói không thấy, không thấy nói thấy.
2. Nói thêu dệt: Là việc ít nói thành nhiều hoặc nói ngon ngọt làm cho người say mê, tham đắm dẫn đến sa đọa, tội lỗi.
3. Nói lưỡi hai chiều: Là đến người này nói xấu người kia, đến người kia nói xấu người này.
4. Nói lời hung ác: Là nói những tiếng thô tục, cộc cằn, chửi rủa làm cho người nghe đau khổ, buồn rầu.
Còn trong cuốn Hương hoa vườn giáo pháp, giới không nói dối được pháp sư Đạo Thế diễn giải theo một cách khác. Cuốn sách này tập hợp rất nhiều bài Kinh, Luật, Luận do đức Phật và các vị Tổ sư nói ra. Ngoài ra, cuốn Phạm Võng Kinh Bồ Tát Giới Bổn Giảng Ký của pháp sư Thích Diễn Bồi và cuốn Từ Bi Đạo Tràng Lương Hoàng Sám Pháp sẽ cho chúng ta biết thêm một khía cạnh nhỏ về quả báo của việc phạm vào điều giới này.
Trong cuốn Hương hoa vườn giáo pháp giải thích giới nói dối gồm có bốn điều như sau:
1. Nói dối: Người sinh ra trong đời gặp thời nhơ đục, đã mang thân giả tạm, lại luôn tạo cảnh dối gian. Thế nên, vọng tưởng đặt điều không thật, mê lầm điên đảo dẫy đầy, nghịch tâm trái cảnh, hễ nói ra lời gì thì đều giả dối để mê hoặc lòng người, khiến họ hiểu sai. Từ đó dẫn đến muôn khổ bủa vây, trăm lo hội tụ. Nếu gieo nhân hư dối thì cảm quả thấp hèn, đã chịu thống khổ nơi địa ngục, lại thêm nước sôi, tro nóng. Do nói dối nên mắc quả báo không hiểu chính pháp, chẳng biết giả chân. Kinh Chính Pháp Niệm ghi:
Kinh Ưu Bà Tắc giới ghi:
Qua đây, chúng ta biết rằng người nói dối nhất định phải chịu quả khổ trong ba đời.
Kinh Chính Pháp Niệm ghi:
2. Nói lời thô ác: Lửa sân hận của hàng phàm phu lúc nào cũng hừng hực, hễ gặp điều kiện liền bùng cháy, vấp phải nghịch cảnh liền nổi sân. Vì thế, hễ buông lời liền giận dữ, mở miệng đốt cháy lòng, làm tổn thương người khác, đau đớn hơn dao cắt. Như thế, đã trái với thiện tâm của Bồ tát, mà còn nghịch với lời dạy từ ái của đức Phật.
Kinh Nghiệp Báo Sai Biệt có bài kệ:
Kinh Tăng Nhất A Hàm ghi: “Thà dùng kiếm bén cắt đứt lưỡi của mình, chứ đừng bao giờ nói lời thô ác mắng chửi người khác, để phải bị đọa vào ba đường”.
Bài tụng về Chính Báo:
Bài tụng về Tập Báo:
3. Nói lưỡi đôi chiều: Nay thấy người đời chuyên đặt điều dối gạt, với tâm xấu ác truyền đến người này, người kia, khiến họ hàng chia rẽ, bạn bè ly tán. Do thích gieo nghiệp bất hòa, nên họ chiêu cảm quả báo sống cảnh biệt ly. Nhưng nếu với tâm tốt khuyên người tránh xa kẻ ác, tuy cũng là ly gián, nhưng có lợi cho người, nên không phạm tội. Cho nên, luận Thành thật ghi: “Nếu với tâm tốt khuyên người, dù khiến họ xa lìa, vẫn không phạm tội. Còn đem lòng ác xúi người đánh nhau thì gọi là nói lưỡi đôi chiều, mắc tội rất nặng, sẽ đọa địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. Nếu sinh làm người, thường bị kẻ khác chê bai, gặp quyến thuộc xấu ác, phá hoại gia đình”.
Bài tụng về Chính Báo:
Bài tụng về Tập Báo:
4. Nói thêu dệt: Lời trung trực thì lý lẽ rõ ràng, lời thêu dệt thì trái với chân lý. Do trung thực nên chân thật, do chân thật nên phúc đức sinh, do phúc đức sinh nên thành Thánh quả. Do thêu dệt nên giả dối, do giả dối nên mắc tội, do mắc tội nên chịu khổ. Vì vậy, muốn khế hợp nghĩa lý để cầu Thánh quả cần phải nói lời chân thật. Nếu nói lời giả dối thì trái với chân lý. Những lời nói không đứng đắn đều gọi là ỷ ngữ. Những lời nói không rõ ràng cũng gọi là ỷ ngữ. Lời thêu dệt không đem lại lợi ích cho mình và người, chỉ làm tăng thêm tâm buông lung, nuôi lớn các điều bất thiện, sau khi chết rơi vào ba đường ác. Hết tội địa ngục, kẻ ấy được sinh làm người, dù nói đúng vẫn không ai tin.
Bài tụng về Chính Báo:
Bài tụng về Tập Báo:
Trong cuốn Từ Bi Đạo Tràng Lương Hoàng Sám Pháp, chương 7 Nói rõ quả báo đã nêu rõ về quả báo của khẩu nghiệp:
“Làm người ưa nói vọng ngữ, tuyên truyền điều xấu của kẻ khác, sau đọa địa ngục, bị quỷ sứ rót nước đồng sôi vào miệng, kéo dài lưỡi ra cho trâu cày. Tội hết rồi, người ấy sinh làm chim cù dục, chim cú, người nghe tiếng nó kêu, ai cũng sợ hãi, cho là yêu quái, đều nguyền rủa cho nó chết”.
“Tín Tướng Bồ tát bạch Phật rằng: Bạch đức Thế Tôn! Lại có chúng sinh ngọng lịu ấm á, miệng không thể nói, dầu có nói cũng không rõ ràng. Vì nhân duyên gì mắc phải tội ấy?
Phật đáp: “Vì đời trước người ấy phỉ báng Tam bảo, khinh hủy Thánh đạo, bàn luận việc xấu tốt của người, tìm việc hay dở của người, vu oan cho kẻ lương thiện, ghen ghét người hiền. Vì nhân duyên ấy nên mắc phải tội như vậy”.
Trong chương 9 Giải oan thích kiết có chép:
“Phật bảo đại chúng: “Các ngươi nên tưởng nhớ ơn Sư trưởng. Cha mẹ tuy sinh thân này, nuôi dưỡng, dạy bảo, nhưng không thể làm cho thân này ra khỏi ba đường ác. Lòng từ của Sư trưởng rất lớn, khuyến dụ dẫn dắt kẻ sơ cơ, cho được xuất gia, rồi truyền trao cho đại giới (giới tỳ kheo). Đó tức là kẻ sơ cơ đã hoài thai La Hán, sẽ sinh quả La Hán, xa lìa đau khổ sinh tử và được yên vui Niết bàn. Sư trưởng có ơn đức xuất thế ấy, ai hay báo đáp? Nếu người nào chung thân hành đạo, đó chỉ là tự lợi, chớ chưa phải là báo đáp ơn thầy”.
Phật dạy: “Bạn lành trong thiên hạ không ai bằng Sư trưởng”. Ngày nay đại chúng đồng nghiệp trong đạo tràng nghe Phật dạy ơn đức Sư trưởng nặng như thế, nhưng chúng con chưa từng khi nào phát tâm nghĩ đến. Trái lại, có khi Sư trưởng dạy bảo còn không tin, không lãnh, cho đến còn nói lời thô tháo sinh tâm phỉ báng ngang ngược thị phi, làm suy đồi Chính pháp. Những tội lỗi như thế làm sao thoát được tam đồ. Khổ báo ấy không ai thay thế! Đến lúc chết rồi, vui đi khổ đến; tinh thần thảm não, tâm ý hôn mê, tinh thần không sáng suốt, năm căn tán loạn, muốn đi chân không thể bước, muốn ngồi thân không thể yên, giả sử muốn nghe thuyết pháp tai không thể nghe, muốn xem cảnh đẹp mắt không thể thấy. Ngay lúc bấy giờ muốn nhớ lại sự lễ sám hôm nay cũng không được, chỉ có những cảnh tượng rùng rợn, hung ác trong địa ngục hiện ra mà thôi.
Sở dĩ trong kinh Phật dạy: “Người ngu si tự thị không tin tội phước, hủy báng Sư trưởng, ghen ghét, tật đố. Những người như vậy là Ma vương trong Phật pháp, là dòng giống địa ngục, tự kết oán thù, chịu quả đau khổ vô cùng”.
“Chúng con từ khi có thần thức trở lại cho đến ngày nay khẩu nghiệp bất thiện, không tốt đối với tứ sinh lục đạo, cha mẹ, Sư trưởng, tất cả bà con, không có điều ác gì của các người ấy mà chúng con không tuyên truyền. Chúng con nói lời thô xẵng, phát tiếng bạo hoạnh, hủy báng chê bai, bạn bè chơi nhảy, nhóm họp mà nói xấu, nói lời vô nghĩa. Chuyện không nói có, chuyện có nói không; thấy nói không thấy, không thấy nói thấy; nghe nói không nghe, không nghe nói nghe; làm nói không làm, không làm nói làm. Nói ngược nói xuôi như vậy, đảo lộn trời đất, để lợi mình hại người, dèm chê lẫn nhau. Nói đến mình thì bao nhiêu phước đức đều quy tụ về cho mình. Nói đến người thì bao nhiêu điều độc đều đổ xô về cho người. Cho đến khen chê tố cáo Thánh hiền, so lường vua tôi, cân nhắc cha con, cơ hiềm Sư trưởng, hủy báng thiện trí thức, vô đạo, vô nghĩa, không ngó lại tai nạn u ách ở đời tán hình mất mạng, đời sau thống khổ vĩnh kiếp mắc phải quả báo ác”.
Trong Phạm Võng Kinh Bồ Tát Giới Bổn Giảng Ký, cũng có một đoạn nói về giới hủy báng Tam bảo:
“Nếu Phật tử tự mình hủy báng Tam bảo, xúi người khác hủy báng Tam bảo: Nhân hủy báng, duyên hủy báng, cách thức hủy báng, nghiệp hủy báng. Phật tử nghe một lời hủy báng Tam bảo của ngoại đạo và kẻ ác, lòng đau như ba trăm cây nhọn đâm vào tim mình, huống là tự miệng mình hủy báng. Không có đức tin và lòng hiếu thuận đối với Tam bảo, lại còn giúp sức cho kẻ ác, kẻ tà kiến hủy báng Tam bảo, Phật tử này phạm Ba la di tội”.
“Thế nào là người hủy báng Tam bảo? Là có hạng người tà kiến, đã tự mình hủy báng Tam bảo, lại muốn nhiều người kết thành bè đảng hủy báng Tam bảo.Vì người ấy nghĩ rằng, nếu riêng một cá nhân họ hủy báng thì chỉ gây một ảnh hưởng quá yếu, khó làm cho người tin nhận, cũng không thể làm cho ngôi Tam bảo lay động. Bấy giờ, đi đâu cũng cổ động người khác hủy báng Tam bảo, kéo người vào bè đảng của mình để cho thanh thế của mình được lừng lẫy, và Tam bảo không thể ở lâu trong thế gian. Làm cho tất cả chúng sinh sa vào trong lưới tà kiến của mình, không còn cách nào tự cứu.
Sau đó, không cần dùng miệng bảo người hủy báng Tam bảo, chỉ cần đem những tư tưởng, ngôn luận của mình muốn hủy báng Tam bảo, viết thành một thiêng văn chương, hoặc một quyển sách nho nhỏ, truyền bá khắp nơi và lưu truyền mãi đến đời vị lai lâu dài. Khiến những người kiến giải cạn cợt, đối với Phật pháp không có nhận thức, sau khi xem quyển sách ấy, vì trong tâm đã không có tri kiến nhất định, nên phụ họa theo, đi đến đâu cũng hủy báng Tam bảo. Như thế là đã đầy đủ hai thứ tội: Tự mình hủy báng và bảo người hủy báng”.
Vừa rồi, thầy đã trình bày giới thứ tư trong năm giới của người Phật tử tại gia. Qua những nhận định trên, chúng ta có thể tóm lại giới nói dối bao gồm bốn thứ: nói không đúng sự thật, nói ác, nói đâm thọc, nói phỉ báng. Hậu quả của lời nói ác là hiện đời bị người khinh chê, xa lánh, oán thù, đánh đập, thậm chí có thể bị pháp luật trừng trị, giam cầm. Đời sau bị đọa vào các ác xứ: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh. Nếu được làm người thì miệng méo, sứt môi, câm ngọng, miệng hôi thối, nói không ai tin. Nhân quả rất rõ ràng và tàn khốc, không chừa bất kỳ người nào. Những ai tin sâu nhân quả, sợ nhân quả sẽ không làm điều ác, không dám nói điều ác. Còn ai không tin nhân quả, không sợ nhân quả thì điều ác nào cũng có thể làm. Khi nhân ác đã gieo, không sớm thì muộn sẽ phải nhận lấy quả báo khổ đau. Đây là bài học quý báu, nhắc nhở mọi người phải hết sức cẩn trọng khi nói năng, bởi lời đã nói ra thì khó mà lấy lại được. Người xưa cũng có câu: “Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra”. Có một bài kệ trong kinh Báo Ân rất hay, chúng ta cần ghi nhớ để làm sao mỗi lời mình nói ra đều là mật, là hoa: